Informacje zawarte w tej części witryny internetowej są przeznaczone wyłącznie dla pracowników służby zdrowia. Niniejszym potwierdzam, że jestem profesjonalistą.
Niestety, ponieważ nie jesteś pracownikiem służby zdrowia, nie możemy udzielić Ci tych informacji.
Zatwardzenie to dolegliwość bardzo nieprzyjemna do dzieci. I choć epizodycznie pojawiające się zaparcia nie muszą oznaczać kłopotów zdrowotnych, mogą łatwo przerodzić się w poważny problem. Jak pomóc dziecku z zatwardzeniem? Jakie są skuteczne domowe sposoby na tę dolegliwość?
Zatwardzenie to dolegliwość bardzo nieprzyjemna do dzieci. I choć epizodycznie pojawiające się zaparcia nie muszą oznaczać kłopotów zdrowotnych, mogą łatwo przerodzić się w poważny problem. Jak pomóc dziecku z zatwardzeniem? Jakie są skuteczne domowe sposoby na tę dolegliwość?
Czym jest zatwardzenie? To problem z wypróżnieniem, który może mieć charakter epizodyczny lub nawracający i przewlekły. W przypadku dzieci powyżej roku życia o zaparciach mówimy, gdy do wypróżnienia dochodzi rzadziej niż dwa razy w tygodniu, a wypróżnianiu towarzyszy ból. Dodatkowo kał jest zbity, często w dużej objętości, zdarza się, że masy kałowe zalegają w odbytnicy. Częstym objawem zatwardzenia są też ślady kału na bieliźnie dziecka, choć maluch już dawno pożegnał się z pieluchami i kontroluje swoją fizjologię. U niemowląt zatwardzenie jest trudniejsze do zdiagnozowania, bo norma rytmu wypróżnień jest dużo szersza. O zaparciach u niemowląt mówimy, więc gdy kał jest suchy i zbity, a dziecko odczuwa ból przy wypróżnianiu. Jeśli te objawy nie występują, a dziecko wypróżnia się co kilka dni,to znaczy, że taki jest jego indywidualny rytm i nie ma powodu do obaw.
Zatwardzenia są problemem dość powszechnym, występują u około 20 procent dzieci. Oczywiście epizody trudności z wypróżnieniem zna niemal każde dziecko, jednak pojedyncze tego typu sytuacje nie są groźne. Zatwardzenie u dziecka może mieć różne przyczyny. Może być efektem alergii czy niewłaściwej diety, a także chorób układu pokarmowego – choć to akurat zdarza się rzadko. Bardzo typowe dla wieku dziecięcego są natomiast tzw. zaparcia nawykowe. Mechanizm ich powstawania jest następujący: dziecko ma trudności z wypróżnieniem się, może to być następstwo np. reakcji niepożądanej na leki, czy alergii, czasami zwykłej niestrawności. Defekacji towarzyszy ból, więc dziecko w obawie przed kolejnymi nieprzyjemnymi doświadczeniami wstrzymuje kolejne wypróżnienia, co tylko pogłębia trudności. Zatwardzenie na tle nawykowym może być też skutkiem niewłaściwego podejścia do fizjologii dziecka, szczególnie podczas treningu czystości: wywieranie presji, wyśmiewanie, karanie za brak efektów mogą spowodować wystąpienie zaparć nawykowych. Ich terapia jest długotrwała i często wymaga wsparcia psychologa.
W przypadku powtarzających się trudności z zatwardzeniem konieczna jest konsultacja z pediatrą, by zbadał dziecko i ustalił przyczyny problemów. Warto jednak wiedzieć, jak pomóc dziecku, ułatwiając mu wypróżnienie, gdy problem ten wystąpi.
Najprostszą i najważniejszą metodą do zastosowania przy zatwardzeniu u dzieci jest zwiększenie ilości podawanych płynów. Ułatwia to z jednej strony zmiękczenie mas kałowych, z drugiej zaś pobudza ruch jelit. U dziecka ze skłonnością do zatwardzenia warto wprowadzić nawyk rozpoczynania dnia od wypicia na czczo szklanki ciepłej, przegotowanej wody. To pomoże pobudzić jelita do pracy i będzie ułatwiało wypróżnianie. Także w ciągu dnia dziecko powinno dużo pić – ważne, by wodę podawać regularnie, w niewielkich porcjach, bo w ten sposób nawodnienie jest najskuteczniejsze. U dzieci karmionych piersią warto zwiększyć liczbę przystawień do piersi. To istotne, bo mleko matki zawiera substancje, które sprzyjają łatwemu wypróżnieniu – nieprzypadkowo dzieci karmione piersią bardzo rzadko cierpią na regularne zaparcia.
Ważne jest też odpowiednie zaprojektowanie diety dziecka. Należy z niej wyeliminować wszystkie produkty, które mają działanie zatwardzające. To przede wszystkim produkty ubogie w błonnik i wysoko przetworzone, a więc białe pieczywo i makaron, ryż, ale też czekolada i cukier – nadmiar słodyczy może być przyczyną zatwardzenia! Dziecko powinno natomiast jeść jak najwięcej produktów bogatych w błonnik: pełnoziarniste pieczywo, kasze, otręby. Bardzo skuteczne w łagodzeniu zaparć są też śliwki – najlepiej skorzystać z suszonych, można je jeść w postaci całych owoców, ugotować z nich kompot lub zmiksować na gładko. Rodzynki i figi też działają przeczyszczająco, więc są wskazane przy zatwardzeniu. Warto też sięgać po surowe warzywa. W diecie dziecka cierpiącego na zaparcia nie może też zabraknąć produktów takich jak jogurt – jest on naturalnym probiotykiem, a żywe szczepy bakterii, które znajdziemy w jogurcie, znakomicie wpływają na prace układu trawiennego, w tym na perystaltykę jelit, mającą ogromny wpływ na bezproblemowe wypróżnienia.
Poza produktami spożywczymi o działaniu przeczyszczającym, na zatwardzenie pomogą też napary ziołowe. Korzystne działanie ma na przykład melisa, mięta czy lawenda, a także owoce dzikiej róży. Maluchowi borykającemu się z bolesnymi wypróżnieniami mogą też przynieść ulgę ciepłe kąpiele i termofor kładziony na brzuchu.
Bardzo ważne jest, by zadbać o okolice odbytu dziecka – wydalanie suchego i zbitego kału jest nie tylko trudne i bolesne, ale może też prowadzić do mikro uszkodzeń, które będą potęgowały ból. Dlatego bardzo ważne jest, żeby po każdym wypróżnieniu lub jego próbie umyć okolice odbytu ciepłą wodą i użyć kremu o działaniu natłuszczającym i łagodzącym, dobrze sprawdzą się tu preparaty dla niemowląt stosowane podczas przewijania.
Aby rozwiązać problem z zatwardzeniem u dziecka, lekarze najczęściej zalecają preparaty, których substancją czynną jest laktuloza. Jest to syntetyczny dwucukier, który ma działanie osmotyczne, dzięki czemu zwiększa ilość wody w jelicie grubym. Dzięki temu dochodzi do rozrzedzenia mas kałowych, co ułatwia ich wydalenie. Laktuloza poprawia też perystaltykę jelit, co także sprzyja bezproblemowej defekacji. Preparaty z laktulozą można podawać doraźnie, stosuje się je także w leczeniu przewlekłych zaparć. Zawsze należy tego rodzaju preparaty podawać po konsultacji z pediatrą i ściśle według jego zaleceń.
W przypadku długotrwałych zaparć i zalegania dużej ilości mas kałowych w odbytnicy pediatra może dodatkowo zalecić rozpoczęcie leczenia od czopków, które pomogą w usunięciu zalegającego kału. Dopiero na kolejnym etapie leczenia podaje się preparaty z laktulozą, by zminimalizować ryzyko wystąpienia kolejnego zatwardzenia i pobudzić układ pokarmowy do właściwej pracy.